Identiteitsfraude herkennen, aanpakken en voorkomen

Maandelijks krijgen er honderden mensen te maken met identiteitsfraude. Slachtoffers verliezen geld, worden beschuldigd van oplichting of krijgen de deurwaarder achter zich aan. Dat wil je dus liever niet meemaken. Daarom leggen we uit wat de signalen zijn, wat je kan doen als je slachtoffer wordt en hoe je identiteitsfraude kan voorkomen.

Hoe herken je identiteitsfraude?

Er zijn heel wat signalen die erop kunnen wijzen dat er misbruik wordt gemaakt van je identiteitsgegevens. Je krijgt bijvoorbeeld berichten van advocaten of gerechtsdeurwaarders over schulden waar je niets van afweet, of er gebeuren vreemde transacties via jouw rekeningen. Het kan ook zijn dat er identiteitsgegevens bij de overheid zijn gewijzigd. Rare berichten via sociale media of andere kanalen kunnen ook een teken zijn van misbruik.

Je bent je best bewust van de verschillende vormen van identiteitsdiefstal. Met gegevens zoals naam, adres, rijksregisternummer of rekeningnummer kan er al veel online geshopt worden. Ook met een kopie van je identiteitskaart die je in vertrouwen hebt gegeven, kunnen er rekeningen of gsm-abonnementen afgesloten worden. Met valse of gehackte profielen op sociale media kan er ook fraude gepleegd worden. Een kwaadaardige downloadlink kan veel schade aanrichten, of iemands reputatie kan volledig besmeurd worden.

Wat kan je doen als slachtoffer?

Doe altijd aangifte bij de politie, dat is het belangrijkste. Probeer om zoveel mogelijk bewijsmateriaal te verzamelen, en contacteer ook je bank als het gaat om financiële transacties. Identiteitsfraude melden kan ook online, via meldpunt.belgie.be. Dat is een website die werd opgericht door de FOD Economie om oplichting, bedrog, fraude en illegale handelspraktijken te melden.

In het geval van identiteitsdiefstal op sociale media, met andere woorden als iemand zich als jou voordoet, kan je dat via de verschillende platformen aangeven. Facebook, Twitter en Instagram voorzien procedures om een nepaccount te melden.

Hoe voorkom je identiteitsfraude?

• Stuur nooit een kopie van je identiteitskaart naar online verkopers, zelfs niet als zij eerst een foto van hun kaart sturen. Dat is dan vaak een eerder buitgemaakte kopie.
• Let ook op voor valse vacatures of advertenties voor een woning die te huur is. Dat kunnen contexten zijn waarin oplichters makkelijker gegevens te pakken krijgen.
• Vermijd bovendien controlebetalingen van € 0,01 als je niet zeker bent wie er achter de vraag zit.
• Gebruik sterke wachtwoorden, voor elk account een ander.
• Bewaar geen identiteitsgegevens in je mailbox of op een onbeveiligde computer.

Let bovendien op met het tonen of laten kopiëren van je identiteitskaart of deze achter te laten als borg. In de volgende gevallen mag de overheid naar je legitimatiebewijs vragen:

• Bij een vordering van een officier van de bestuurlijke of gerechtelijke politie;
• Bij een verklaring of het aanvragen van een certificaat bij een overheidsinstantie;
• Bij een interventie van een gerechtsdeurwaarder in het geval van een dagvaarding van justitie.

Werknemers uit de particuliere sector mogen slechts in twee gevallen je identificatie bekijken:

• Als je zelf toestemming geeft;
• Als je je in een situatie bevindt waarin het wettelijk verplicht is om identificatiegegevens te delen, zoals bijvoorbeeld bij het openen van een nieuwe bankrekening om witwaspraktijken te voorkomen.

Geef je toch een kopie van je identiteitskaart weg, maak deze dan onbruikbaar voor misbruik door er de datum en het doel op te schrijven. Gegevens zoals je nationaliteit, geboorteplaats, geboortedatum, geslacht, kaartnummer, geldigheidsdatum en rijksregisternummer mag je allemaal doorstrepen.

Bronnen: overheid.vlaanderen.be, politie.be, gegevensbeschermingsautoriteit.be, ikbeslis.be, consumentenbond.nl