Volgens Wikipedia is leiderschap de positie van leider hebben, of de eigenschap de leiding te nemen. Een leider is dus iemand die een koers uitzet. Die koers wordt daarna onder leiding van managers gerealiseerd. Management is dan vooral een rationeel proces, gericht op de technische aspecten van leiding geven.
Kan ik leiderschap leren? Met die vraag worstelen veel managers. Ikzelf heb veel geleerd van Jan.
Trainen & coachen
Inmiddels verzorg ik al vele jaren diverse trainingen. Ik heb daarbij geleerd dat die deelnemer die bij het voorstelrondje bij de start van een training aangeeft dat hij of zij gestuurd is door zijn of haar baas beter naar huis kan gaan: ik kan die niets leren omdat die niets wil leren. Geef mij maar ambitieuze mensen. Deze mensen willen in zichzelf investeren.
Tevens coach ik gemiddeld twintig Chief Executive Officers: ceo’s. Die willen ook in zichzelf investeren. Maar hoe train ik dan de deelnemers in een training Leiderschap of hoe coach ik die ceo’s op het gebied van Leiderschap? Ik speel ‘Jan’.
Jan: een geweldige koersbepaler
In mijn werkzaam leven voor ik als zelfstandig trainer/coach begon, heb ik verschillende directeuren meegemaakt. Achteraf blijkt Jan mijn beste ceo te zijn geweest. In de organisatie waar ik toen werkte hadden wij een ‘open cultuur’: iedereen werd met zijn voornaam aangesproken. Ook onze directeur. Jan was onze ceo, onze directeur. Maar Jan was passief. Jan deed niets. Laat ik een voorbeeld geven.
Toen ik hem mijn eerste concept van ons strategisch businessplan gaf, maakte hij daarin zijn aantekeningen tijdens ons overleg. Vervolgens gaf hij mij die versie terug. Toen ik aangaf dat die versie voor hem was, kreeg ik als antwoord: “Dan moet ik dat rapport ook opbergen. Als ik het rapport in een bespreking nodig heb, dan heb jij het toch?”
Jan had dus geen archief, Jan had geen kast. Wat deed Jan dan wel? Jan stelde vragen, veel vragen. Zijn vragen waren scherp. Zijn vragen maakten anderen scherp. Zijn vragen daagden mij uit. Hij zei nooit wat ik moest doen. Hij liet mij en anderen los. Maar door zijn vragen ontdekten wij ‘zijn antwoorden’. Hij stuurde ons daarmee in een bepaalde koers. Jan was een strateeg, een echte leider. Jan toonde Leiderschap.
Eigen ontdekkingstocht
Sindsdien is leiderschap voor mij een gezamenlijke ontdekkingstocht geworden: samen met medewerkers op pad om op die bepaalde stip op de horizon uit te komen. Ieder handelt daarbij vanuit een eigen kracht. Ik speel daarbij ‘Jan’: ik laat los.
Leiderschap trainen
Vanuit mijn ervaringen in deze leiderschapsstijl verzorg ik mijn trainingen en coachtrajecten. Ik leer anderen om vragen te stellen. Veel vragen. Ik weet daarbij wel één ding: ik moet een dwerg niet leren dunken. Leiderschap kan niet iedereen leren. De volgzame manager mag de ‘drager’ zijn: die mag blijven ‘sjouwen’. Deze managers zijn niet ambitieus. Deze managers kunnen geen Leiderschap leren. Een uitdrukking in Nederland zegt : ‘Wat Hansje niet leert zal Hans nooit kennen.” Je moet leiderschap eerst leren om het later te kunnen.
