“The CFO is nót the surrogate of the CEO!”, citeerde dagvoorzitter Peter Manet in zijn plenaire wrap-up van de “Dag van de Controller”. En zowel gastspreker Wim Van den Bossche als het publiek beaamden dat. Maar wat is de controller dan wél? Die vraag vergt een bijzonder veelzijdig en uiterst diepgaand antwoord.
Blindelings vertrouwen
De key-note speech is van Wim Van den Bossche, CEO bij Pro Group Holding. Hij houdt de aanwezige controllers een spiegel voor: “Wat verwacht de bedrijfsleiding, je klanten in feite, van júllie?”
En in reactie op het citaat dat Peter hem voorlegt, is Wim ondubbelzinnig: “Er moét een spanningsveld zijn. Ik heb geen behoefte aan een controller of CFO die zich als een kopie van mij gedraagt. Een controller moet zijn mannetje (m/v) staan; durven tegen de stroom inroeien. En wij moeten op de controller kunnen vertrouwen. Blindelings! De accuraatheid moet buiten kijf staan; het belichamen van bepaalde waarden – zowel persoonlijk als op bedrijfsniveau – óók. Ik zeg het soms wat lacherig, maar het is ook wààr: ‘Only accountants can save the world!’”
Tegelijk hoort de controller ook aandacht te hebben voor zaken die niet meteen becijferbaar zijn, maar wel degelijk een invloed hebben op het bedrijfsresultaat. Innovatiegerichtheid bijvoorbeeld; bedrijfscultuur ook, en niet in het minst: de bereidheid van alle medewerkers om samen aan iets moois te bouwen… Allemaal moeilijk in centen uit te drukken; maar daarom nog niet waardeloos – in tegendeel.
Een financiële (r)evolutie?
Ook deze “Dag van de Controller” draait volledig rond de inhoudelijke uitdieping van functie én functionaris. Wie zijn wij, controllers, en waar moeten we – vandaag meer dan ooit – allemaal rekening mee houden?
En dat dat heden vooral om de digitale vooruitgang draait, zal niemand verbazen. Want ook in de virtuele wereld vallen zaken te doen – en daarbij is e-commerce slechts het tipje van de ijsberg. Als financieel expert hoort de controller rekening te houden met de opgang van virtual currency; online valuta, zoals de stilaan bekende Bitcoin. Abstract geld, aldus gastspreker Sam Wouters, met een nogal volatiele maar wel degelijk zeer waarachtige waarde, die ook steeds meer bij zakelijke transacties gebruikt wordt. Bitcoin is vandaag goed voor 160 miljoen transacties, ter waarde van 12 miljard US Dollar wereldwijd. 160.000 bedrijven aanvaarden Bitcoin als betaalmiddel. Duidelijk een (r-?)evolutie waarmee rekening moet worden gehouden, vanaf nu.
De wat bittere uitval van grootbanken als Goldman-Sachs (“Bitcoin will disrupt everything!”) ten spijt, zien we dat met name net de financiële instellingen wereldwijd in Bitcoin investeren. Vooral dan in de Blockchain, het boekhoudkundige systeem dat de Bitcoin currency en transacties draaiende houdt. Niet zo verwonderlijk, aangezien deze elektronische geldsystemen als géén ander toelaten om bedragen op een snelle én veilige manier wereldwijd vrijwel kosteloos over te maken. Wat met de gebruikelijke valuta & systemen amper nog kan, gezien de muren van regeltjes en reglementen die banken en overheden hebben opgetrokken.
…Iedereen Bitcoin!
Zullen we dus maar allemaal massaal investeren in Bitcoins? Dat gaat An, controller bij Telenet, nét te ver. “Daar lijkt het mij alvast nog te vroeg voor. Hoe actueel dit thema ook is: in de bedrijfswereld is dit nog een ‘ver-van-mijn-bed’-show. We weten er eigenlijk nog te weinig van. Het klinkt wel goed, en het plaatje dat hier vandaag geschetst werd is inderdaad ongemeen interessant… Maar tegelijk roept het ook veel vragen op. Te veel vragen om nu al van een échte omwenteling-in-de-maak te spreken. De tijd zal ons leren of en hoe de Bitcoin een respectabele plaats zal krijgen binnen alle zakelijke transacties.”
Maar wat als de klant daar morgen al de doorslag in geeft? Dat de consument het vertrouwen in banken en klassieke valuta overboord gooit, en massaal met die nieuwe crypto-currency wenst te betalen? “Net daarom zitten we hier”, beaamt Yves, controller bij supermarktketen Lidl. “Wat gebeurt er in de wereld rondom ons? Daar moeten wij, als bedrijf én als controller, bewust mee bézig zijn. Kijk, wij volgen de klant. Zoveel is zeker. En net daarom mogen we de realiteit niet aan onszelf voorbij laten gaan. Dat levert alleen maar onaangename verrassingen op…”
Helder leasen
Terug maar even naar het ‘gewone’ geld. Op kernachtige wijze vat Fouad Elouch de belangrijkste wijzigingen binnen de International Financial Reporting Standards (IFRS) samen. Grote omwentelingen hoeven in het komende jaar niet worden verwacht. Maar vanaf 2018 veranderen met name IFRS 9 en 15, en vanaf 1 januari 2019 ook IFRS 16 wél ingrijpend. Deze laatste vervangt standaarden van dertig jaar geleden en voorziet o.a. in het opnemen van leasecontracten als schuld op de balans.
Volgens de International Accounting Standards Board (IASB) maakte de oude standaard voor leasings het moeilijk voor investeerders en anderen om een duidelijk beeld te krijgen van de bezittingen in lease; vooral in de vliegtuigindustrie, de retail en de transportsector.
Bedrijven die volgens de IFRS-standaarden rapporteren, hebben naar schatting zo’n 3,3 triljoen dollar aan leasings uitstaan. 85% daarvan staat nu niet op de balans. Leasecontracten zijn óf een ‘finance lease’ (die wel op de balans staan) óf een ‘operating lease’, die alleen genoemd worden in notities bij de financiële documenten. Dit onderscheid gaat in de rapportering & boekhouding van de toekomst steeds meer aan belang winnen. En door verdere finetuning van de standaard moet het ook glashelder worden wat wààr hoort. En zo is het giswerk, dat vaak om de hoek komt kijken als de leaseverplichtingen van een bedrijf gecalculeerd moeten worden, aan haar einde toe…
Voor Evelien van Delaware Consulting is deze sessie in de eerste plaats leerzaam: “Wat vertellen we onze klanten?! Zij komen doorgaans met deze vragen naar óns. Goed op de hoogte blijven van de financiële en boekhoudkundige realiteit is daarom essentieel voor ons.” Ook Koen, head of controlling bij Argenta, beaamt dat. En hij voegt er aan toe: “Voor mij is toch altijd weer boeiend om zien hoe tal van boekhoudkundige zaken op het eerste zicht grotendeels ‘hetzelfde’ blijven, en tegelijk tóch een nadrukkelijk verschil aan ‘P&L’ zijde kunnen maken. Voor ons, als financiële instelling, gaan vooral de wijzigingen in IFRS 9 een impact hebben; daarom ben ik tevreden deze toelichting te kunnen bijwonen, vandaag.”
“Sales & Marketing is, in wezen, blind…”
…met die confronterende uitspraak krijgt Sven Arnouts iedereen op het puntje van de stoel. Toch horen marketeers samen met de controller twee handen op dezelfde buik te zijn: die van de customer analytics, het lichtende pad naar écht winstgevende klanten. Want daar knelt heden nog al eens het schoentje: de afdeling Verkoop, die voornamelijk in haar conversieratio geïnteresseerd is, ziet in elke klant een goede klant. Maar is dat ook altijd wel zo? En de afdeling Marketing werkt nog té veel keurig haar eigen jaarplanning af, zonder oog te hebben voor de juiste campagne op het juiste moment naar de juiste doelgroep – dingen die érg afhankelijk zijn van omstandigheden, en doorgaans slechts à la minute duidelijk worden door de juiste gegevens analyse. En de controller, als hard data specialist, kan – nee, moét hierin verschil gaan maken.
Boeiend, en zeker ook uitdagend vindt Ellen, controller bij ANL Plastics. “Het is goed dat de kloof tussen marketing en finance onder de loep genomen wordt. Het zou ook niet mogen zijn dat er van een kloof sprake is; uiteindelijk dienen we allemaal dezelfde belangen… we hebben alleen een iets andere stem in het kapittel.” De controller als brug tussen beide, dan? Ja; máár, zo waarschuwt Ellen meteen: “niet de controllers alléén, hé. Zoiets moet breed gedragen worden.”
En Jennifer van D&B Dun Brandstreet voegt hier nog aan toe: “Ik vond het vooral boeiend te horen hoe inzichten tot inspiratie leiden. En ook hoe wij, als controllers, steeds meer een ‘leidende’ – in de zin van: begeleidende rol toebedeeld krijgen. En het is ook zo dat we soms écht iedereen bij het handje moeten nemen…”, lacht ze.
1, 2, 3 … execution!
Goede ideeën genoeg, zo concludeert Peter Manet aan het einde van de dag; maar nu is het tijd voor implementatie. En daarbij geeft hij zijn toehoorders nog mee: “Durf als controller te evolueren naar een écht marktgeoriënteerd functioneren – maar zónder daarbij je leest te verlaten. Blijf uitgaan van je krácht; wees de financiële expert die men jou verwacht te zijn. Hecht voldoende belang aan je communicatie; dat zal je immers in staat stellen je boodschap ten gronde over te brengen. En mis aub de digitale trein niét!”
Aanbevelingen die Cardon, controller bij Brenntag NV, alleen maar kan beamen. “Vooral de perceptie binnen het bedrijf van wat de controller doet is werkelijk van bijzonder belang. Als je jouw communicatie niet op orde hebt, ziet men jou al gauw als een lastpost… En verder denk ik dat mijn collega’s & ik vooral één ding in het bijzonder te doen hebben staan: Know Your Business. Als je écht expert bent, volgt de rest als vanzelf. ”
En afgaande op de vele reacties kunnen we concluderen dat opleidingen daar een belangrijk stuk toe bijdragen…
Zin in meer? Kluwer Opleidingen ontwikkelde een uitgebreid aanbod voor controllers, accountants en financieel experten. Bekijk het controlling aanbod dat het best aansluit op uw kennisniveau en jobinhoud.
Filip Janssens is master in de Sociologie (UA) en master-na-master in de Maritieme Wetenschappen (UA). Als freelance journalist werkte hij voor Het Nieuwsblad, De Tijd en Gazet Van Antwerpen; alsook voor verschillende cultuurmagazines. Voor Kluwer Opleidingen doet hij redactie van nieuwsbrieven, blogartikels & opleidingsteksten voor o.a. de Fiscale Club. Hij begeleidt ook boekpublicaties zoals “Procedure Inkomensbelastingen” (2010) en “KMO & bedrijfsleider: fiscale bondgenoten!” (2011).
