Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity. VUCA. Volgens trendwatchers en goeroe’s allerhande vat dat acroniem de wereld waarin we vandaag leven perfect samen. Verandering staat centraal, zekerheden zijn er niet meer.
In eerste instantie knik ik enthousiast mee als ik dit soort uiteenzettingen hoor. Want ook op vlak van Learning & Development, en iets breder, HR, kom je dezelfde trends tegen. Sinds enkele jaren predikt iedere zichzelf respecterende HR-professional het belang van flexibiliteit, veerkracht, wendbaarheid en weerbaarheid. Er worden volledige blogs, fora en seminaries gewijd aan flexibele vormen van opleidingen, informeel leren, het 70:20:10 leerconcept. Allemaal concepten waar ook social media vol van staan.
Sinds 2010 voeren we bij Kluwer Opleidingen elk jaar een studie onder Belgische professionals (zowel medewerkers, HR-verantwoordelijken en managers) om het professionele leren in kaart te brengen. Dit jaar werd het een ietwat speciale editie van de Learning Indicator, namelijk de vijfde op rij. Onze analyse ging dan ook iets verder dan de voorbije jaren: we konden enerzijds focussen op de trends anno 2014, maar anderzijds ook de vergelijking maken met vijf jaar geleden.
Daar zijn toch enkele onverwachte conclusies uitgekomen. Zo lijkt er op het eerste gezicht namelijk erg weinig veranderd op gebied van leren en opleiden. Een grote verrassing, zeker met VUCA in het achterhoofd.
Leervormen: klassikaal leren blijft het lijstje aanvoeren
In 2010 voorspelden de respondenten dat andere leervormen dan klassikaal leren aan belang zouden winnen. In 2014 lijkt niets minder waar. Net als vijf jaar geleden geven zeven op de tien Belgische professionals de voorkeur aan leren in de klas. Ook de voorkeur voor andere modernere leervormen blijft relatief stabiel: zo scoren individuele coaching, gaming en blended learning stabiel of slechts lichtjes hoger dan vijf jaar geleden.
Mij verbazen die cijfers: doorheen de jaren heb ik wél een duidelijke evolutie opgemerkt bij de deelnemers aan de opleidingen en in de vragen die we krijgen van HR-en opleidingsverantwoordelijken. Ook het aanbod van bedrijven aan hun medewerkers is in vergelijking met vijf jaar geleden gediversifieerd, het aanbod lijkt de vraag beter te volgen. Veel vaker krijgen we de vraag naar vormen van blended learning en de ‘flipped classroom’, waarbij klassikaal leren gecombineerd wordt met de eigen leervoorkeuren van de deelnemers. Wellicht ligt daar voor een stuk de verklaring voor het verschil tussen de feiten en de perceptie.
Prioriteiten: waar blijft dat strategisch opleidingsbeleid?
Vijf jaar geleden gaf 37% van de HR-verantwoordelijken aan niet over een strategisch opleidingsbeleid te beschikken. Doorheen de jaren is het koppelen van het opleidingsbeleid aan de bedrijfsstrategie nochtans de belangrijkste prioriteit van de HR-verantwoordelijken gebleven. Dat 42% vandaag aangeeft nog steeds niet over een strategisch opleidingsbeleid te beschikken is dan ook een verontrustende vaststelling.
Nog op gebied van prioriteiten zien we dat dezelfde drie onderaan het lijstje blijven bungelen: kostenreductie, technologie inzetten en de ROI van leerinspanningen verbeteren krijgen nog steeds geen al te hoge prioriteit. Die lagere score vind ik goed nieuws: het meten van leerinspanningen en wat ze opbrengen is namelijk ondergeschikt aan het meten van performance. Het loont meer de moeite om te bekijken of kennis gedeeld wordt en wat ermee gedaan wordt.
2020: leerder neemt steeds meer zelf het initiatief
Grote veranderingen op gebied van leren blijven voorlopig uit. Toch zie je dat bepaalde zaadjes stilaan beginnen te kiemen. Ik ben ervan overtuigd dat de groei ervan steeds sneller zal gaan, en dat, als we dezelfde oefening binnen vijf jaar opnieuw maken, we grotere verschuivingen zullen zien.
De leerder zelf komt steeds meer in de drivers’ seat te zitten wat betreft zijn professionele ontwikkeling. Dat merk je aan heel wat evoluties: meer informeel leren van collega’s, via social media, vakliteratuur, etc. Maar ook: zelf meer initiatief nemen om bij te blijven, kennis te delen en ook buiten de werkuren tijd investeren in leren. 
De stijgende populariteit van leren via tablet en smartphone, vooral in het weekend en ’s avonds, heeft een niet te onderschatten impact op hoe we naar leren kijken. De kans is dan ook reëel dat het de democratisering van technologie en de bijhorende mogelijkheden zullen zijn die ons de nodige stappen op gebied van opleiding doen nemen.
Toch mogen HR en leidinggevenden niet rustig achterover leunen: een lerende organisatie blijft de gedeelde verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen. Zowel voor formeel als informeel leren.
Ik ben benieuwd wat uw mening is over deze resultaten.
Ik hoor het graag!
