Faillissementsrecht: een kritische blik op de nieuwe insolventiewet

2019 wordt een recordjaar wat het aantal faillissementen betreft. Aan de basis hiervan ligt de nieuwe insolventiewet die op 1 mei 2018 ingevoerd werd. Maar welke impact heeft deze wet precies op het faillissementsrecht?

De reden voor de stijging van het aantal faillissementen in 2019 moeten we volgens Meester Ilse Mertens, advocaat aan de balie van Antwerpen en auteur van het boek 'Insolventie van ondernemingen. Wet van 11 augustus 2017', niet zoeken bij een zwakke economische conjunctuur, maar wel bij de nieuwe regelgeving. “Sinds de invoering van het boek XX, aliasde nieuwe insolventiewet, kunnen ook vzw’s en vrije beroepen failliet gaan. Inmiddels zijn faillissementen van deze ondernemingsgroepen een feit. Bovendien heeft ook de nieuwe wettelijke basis voor een actief opsporingsbeleid door de Belgische rechtbanken tot een logische toename van het aantal faillissementen en gerechtelijke ontbindingen geleid.”

Maatschappelijke relevantie van faillissementen

In het verleden werden faillissementen vaak nauwlettend in de gaten gehouden vanuit het oogpunt van armoedebestrijding. Vandaag is het armoederisico voor ondernemers die failliet gaan niet noodzakelijk extreem hoog, aangezien de nieuwe wetgeving in een ruime toepassing van kwijtschelding van schulden voorziet en op die manier ruimte biedt voor een tweede kans.

Zien we de toename van het aantal faillissementen dan terug in een daling van de tewerkstellingscijfers? “Niet noodzakelijk. Sommige sectoren zijn om allerhande redenen gedoemd om te verdwijnen en slagen er niet in om op een economisch verantwoorde wijze hun tewerkstelling op een andere manier te organiseren. Het banenverlies in die sectoren wordt vaak goedgemaakt door incentives voor het creëren van (andere) jobs. Een faillissement kan dan ook een harde, maar noodzakelijke maatregel zijn om bepaalde mistoestanden binnen het ondernemen te doen stoppen. Procedures inzake bestuurdersaansprakelijkheden kunnen in dit verband voor de schuldeisers een groot verschil maken”, stelt Meester Ilse Mertens.

Een nieuwe start wordt eerder de regel dan de uitzondering.
Meester Ilse Mertens

Evolutie in de Belgische rechtspraak

Volgens Meester Mertens moet de Belgische rechtspraak haar weg nog vinden in de nieuwe insolventiewetgeving. “De invoering van het nieuwe ondernemingsbegrip wordt nog erg verschillend ingevuld door de diverse ondernemingsrechtbanken in ons land. Voornamelijk over de zaakvoerders van vennootschappen is er nog erg veel onduidelijkheid. Ook heeft de door de wetgever beoogde stimulus van het ondernemerschap via de fresh start-doctrine nog niet het gewenste effect gehad. De onduidelijkheid inzake de huidige wetgeving maakt dat rechtbanken niet altijd weten wanneer de regelgeving precies van toepassing is. Wellicht kan deze knoop enkel ontward worden door het Hof van Cassatie of door bijkomende wetgeving. Inmiddels doen verschillende strekkingen de ronde.”

En wat zegt Europa?

Speelt Europese rechtspraak een rol inzake faillissementen? Meester Ilse Mertens: “Zeker. Mede door de rechtspraak van het Europees Hof van Justitie wordt het faillissement terug in ere hersteld: ondernemers die niet kunnen voldoen aan hun financiële verplichtingen, worden verwijderd uit het sociaal-economische leven, maar hoeven daarom niet aan de schandpaal genageld te worden. Een nieuwe start wordt eerder de regel dan de uitzondering. Met als ultieme doelstelling dat ondernemen gestimuleerd wordt.”