Een nieuwe wet hervormt (eindelijk) het burgerlijk erfrecht. De wettelijke beperkingen die vaak de werkingssfeer beperkten, zijn verworpen, de reserve van de rechtstreekse erfgenamen is gewijzigd en de regels zijn vereenvoudigd voor meer veiligheid in hun toepassing. François Derème, advocaat gespecialiseerd in erfrecht, maakt een eerste balans voor ons op.
Meer vrijheid met uw vermogen
Ons vermogen behoort aan ons toe. Nochtans was de werkingssfeer tot op heden vrij klein door de wettelijke beperkingen ter zake. “Volgens mij zijn de wijzigingen met betrekking tot de reserve, het minimale deel waarop de erfgenamen recht hebben, van essentieel belang. België is een van de eerste landen die de wettelijke reserve van de kinderen aanpast. Tot hiertoe beschikte men niet vrij over zijn volledige beschikbare deel. Na de hervorming zullen de kinderen samen genieten van een reserve van 50 % van het vermogen, te verdelen op grond van hun aantal. Dat geeft dus meer vrijheid vanuit het gezichtspunt van het vermogen”, legt François Derème uit.
Erfovereenkomsten bij leven
Het eens worden over een toekomstige nalatenschap. Dat lijkt logisch. En toch was niet mogelijk voor deze nieuwe wet. “Dit verbod op erfovereenkomsten is binnenkort verleden tijd, en de successieovereenkomsten met betrekking tot een levende persoon, en in samenspraak met deze laatste, worden werkelijkheid. Het gaat er hierbij om te voorkomen dat teruggekomen wordt op wat al gezegd of beloofd was, en om een grotere speelruimte te verzekeren om tot een regeling over de (toekomstige) nalatenschap van de ouders te komen”, geeft François Derème aan.
Wanneer vereenvoudiging rijmt op begrip
De nieuwe wet gebruikt de toon van de vereenvoudiging. Dat was een noodzakelijke voorwaarde voor haar toepassing. “Ik stel vaak vast dat het publiek (en zelfs sommige deskundigen) de regels niet kennen. De wetgeving was te complex, en daardoor dus bron van soms onopzettelijke ongelijkheden, met name met betrekking tot de regels van de teruggave. Hoe vaak werd ik niet geconfronteerd met schenkingen die opgesteld waren zonder dat de betrokken partijen goed advies hadden gekregen? Het gevolg was dan dat die mensen juridische beslissingen namen zonder kennis van hun gevolgen post mortem. De nieuwe wet is dus een duidelijke verbetering voor de toekomst.”
Erfrecht is een gevoelige materie, want het heeft te maken met de dood, met geld en met de liefde in een familie.
Een conservatief land in ontwikkeling
België is altijd vrij conservatief geweest als het op erfrecht aankomt. De nieuwe wet moet een impuls geven in de richting van meer vrijheid. “Tot op heden stelde ik inderdaad vast dat de toekomstige erfgenamen veel te weinig betrokken werden in de successieplanning. Het wordt tijd dat het algemene kader verandert, zodat de dingen minder eenzijdig verlopen. Ook al is dat niet verbazingwekkend, als we bedenken dat het onderwerp waarover het gaat te maken heeft met de dood, met geld en met de liefde in een familie. Die cocktail kan behoorlijk explosief zijn”, geeft François Derème glimlachend aan.
“Op een internationaler vlak, onderworpen aan de Europese voorschriften, denk ik dat men vaak de regels inzake erfopvolging verwart met de fiscale bevoegdheden van de landen waarop deze successie betrekking heeft. We moeten het burgerlijke aspect duidelijk scheiden van het fiscale.
De sleutel tot een geslaagde successie
Er wordt een termijn van een jaar voorzien tussen de publicatie van de nieuwe wet en haar inwerkingtreding. Dus niet alles wordt in één keer geregeld? “Nee, natuurlijk niet. En zoals het al het geval was voor de hervorming, zal men zich goed moeten informeren bij specialisten door de samenwerking te bevorderen van de partijen die betrokken zijn bij de successie. We moeten vooral vermijden dat we ons gaan baseren op informatie die in de pers verschijnt zonder ze te controleren, met name de informatie die u overal op internet vindt. Wat de sleutel tot succes betreft: die ligt volgens mij in het overleg tussen echtgenoten en erfgenamen, en in een juridische tenuitvoerlegging die toevertrouwd moet worden aan geïnformeerde deskundigen”, besluit François Derème.
François Derème is al 21 jaar advocaat aan de balies van Brussel en Bergen. Als licentiaat in het notariaat en de fiscaliteit is hij gespecialiseerd in het burgerlijk en fiscaal recht van successieplanning. Hij is docent aan de Ateliers des FUCaM te Bergen en aan de ICHEC-Entreprises te Brussel. Hij behandelt vaak dossiers met een grensoverschrijdend karakter met Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg. Hij was ook assistent schenkingen- en successierecht aan de faculteit rechten van de Université libre de Bruxelles.
