De brexit en overheidsopdrachten: de belangrijkste gevolgen

Les principales conséquences du Brexit pour les marchés publics
De gevolgen van de brexit op het vlak van overheidsopdrachten kunnen op dit ogenblik als beperkt worden ingeschat.

Nadat in een referendum op 23 juni 2016 een meerderheid van de Britten voor de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie (brexit) stemde, kwam de Britse regering eind 2018 tot een uittredingsakkoord, dat tevens overgangsmaatregelen bevat. Daar waar de Europese Raad het uittredingsakkoord goedkeurde op 25 november 2018, blijft het Britse parlement zijn goedkeuring weigeren.

Hoe dan ook is het aannemelijk dat in de nabije toekomst het Verenigd Koninklijk niet langer lid zal zijn van de Europese Unie. Bijgevolg zullen de Europese overheidsopdrachtenregels niet langer van toepassing zullen zijn in het Verenigd Koninkrijk.

Hierna wordt kort stilgestaan bij de gevolgen van de brexit voor overheidsopdrachten hier en in het Verenigd Koninkrijk.

Huidig wettelijk kader van het Verenigd Koninkrijk inzake overheidsopdrachten

Het Verenigd Koninkrijk zette Richtlijn 2014/23 – Concessies, Richtlijn 2014/24 – Plaatsing Klassieke Sectoren en Richtlijn 2014/24 – Plaatsing Speciale Sectoren om in haar eigen wetgeving wat betreft Engeland, Wales en Noord-Ierland:

– Public Contracts Regulations 2015;
– Concession Contracts Regulations 2016;
– Utilities Contract Regulations 2016.

Deze Europese richtlijnen werden afzonderlijk door de Schotse regering omgezet voor Schotland:

– Public Contracts Scotland Regulations 2015;
– Concession Contracts Scotland Regulations 2016;
– Utilities Contracts Scotland Regulations 2016.

Wijzigingen van het huidig wettelijk kader op basis van het uittredingsakkoord 2018

In het (31/01/2020) uittredingsakkoord wordt bepaald dat bij uittreding het voornoemde wettelijk kader grotendeels onveranderd van toepassing zal blijven in het Verenigd Koninkrijk. De belangrijkste aanpassing is dat de kennisgevingen inzake overheidsopdrachten van Britse aanbestedende overheden via een nieuwe Britse e-notificatiedienst zullen verlopen vanaf uittreding, in plaats van via het Publicatieblad van de Europese Unie. Als gevolg moeten Britse aanbestedende overheden alsook kandidaat-opdrachtnemers vanuit de EU zich op dit elektronisch tenderingplatform registreren. De vrije toegang tot elkaars markten voor overheidsopdrachten blijft gegarandeerd. Toch kan niet worden uitgesloten dat in een verdere toekomst de regels inzake overheidsopdrachten in het Verenigd Koninkrijk verder zullen afwijken van de Europese richtlijnen.

Toepasselijk wettelijk kader op lopende overheidsopdrachten van Britse aanbestedende overheden op het moment van de uittreding

Het Cabinet Office van de Britse regering communiceerde op 14 januari 2019 dat een verdere technische richtlijn zal bepalen welk wettelijk kader van toepassing zal zijn op lopende overheidsopdrachten van Britse aanbestedende overheden op het moment van uittreden. Tot nog toe is deze technische richtlijn niet gepubliceerd.

Toepasselijk wettelijk kader na uittreding en gevolgen in het geval van het uitblijven van goedkeuring door het Britse parlement van het uittredingsakkoord (harde brexit)

In het geval het uittredingsakkoord niet wordt goedgekeurd door het Britse parlement tegen de verschoven datum van effectieve uittreding zal de Government Procurement Agreement (GPA) de enige houvast worden. De GPA is afgesloten in het kader van de Wereldhandelsorganisatie en bevat naast de EU-landen nog grote aanbestedende overheden zoals de Verenigde Staten, Canada en Japan als partij. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat aangezien het Verenigd Koninkrijk partij was bij de GPA als onderdeel van de EU, zij een nieuwe toetredingsprocedure moet doorlopen om partij te blijven. Dat is gebeurd op 27 februari 2019, met steun van de EU.

Impact van het vervangen van de Europese regels inzake overheidsopdrachten door de GPA

Ook onder de GPA geldt het principe dat een kandidaat-opdrachtnemer gevestigd in een GPA-partij niet minder gunstig mag behandeld worden dan een binnenlandse kandidaat-opdrachtnemer. De vrije toegang tot elkaars markten voor overheidsopdrachten blijft dus gegarandeerd. Bovendien worden er transparante en onpartijdige plaatsingsprocedures voorgeschreven onder de GPA die niet sterk verschillend zijn van de Europese plaatsingsprocedures (GPA-plaatsingsprocedures). Zo bevatten de GPA-plaatsingsprocedures aankondigingsverplichtingen, verplichtingen tot in concurrentie stellen, minimumtermijnen voor de verschillende fases van de GPA-plaatsingsprocedures en verplichtingen om selectie- en gunningscriteria op te nemen. Bovendien zijn de GPA-plaatsingsprocedures net als de Europese plaatsingsprocedures opgedeeld in open procedures en beperkte plaatsingsprocedures.

Toch zijn er nuances: zo is de GPA slechts van toepassing vanaf overheidsopdrachten boven de Europese drempels en voor specifieke diensten, werken en goederen van welbepaalde aanbestedende overheden van GPA-partijen (voor een schematisch overzicht wordt verwezen naar https://e-gpa.wto.org/).
Voorts is het niet verplicht op basis van de GPA om plaatsingsprocedures elektronisch te laten verlopen. Bovendien verschilt de GPA van de Europese plaatsingsprocedures doordat onderhandelingen altijd toegelaten zijn indien dat vooraf werd vermeld in de aankondiging van de overheidsopdracht.
Eveneens is een belangrijk verschil dat de GPA, in tegenstelling tot de Europese richtlijnen, niet in een expliciete regeling voorziet wanneer overheidsopdrachten gewijzigd mogen worden gedurende uitvoering zonder daarbij verplicht te zijn om een nieuwe plaatsingsprocedure in de markt te plaatsen.
Daarenboven is er geen verplichting tot wederzijdse erkenning van certificaten en registraties. Ook wordt de handhaving overgelaten aan de GPA-partijen zelf. Er is dus geen centraal handhavingsmechanisme, zoals de Europese Commissie ten aanzien van de Europese richtlijnen.
Tot slot lijkt de rechtsbescherming onder de GPA minder effectief omdat er bijvoorbeeld geen verplichte stand still-periode is tussen kennisgeving van gunning en kennisgeving van sluiting van de overheidsopdracht, en bijvoorbeeld schadevergoeding als rechtsbeschermingsmiddel in de GPA gelimiteerd is tot proceskosten en/of kosten voor deelname aan de plaatsingsprocedure.

Besluit

De gevolgen van de brexit op het vlak van overheidsopdrachten kunnen op dit ogenblik als beperkt worden ingeschat. In het geval van goedkeuring van het uittredingsakkoord blijven de omzettingen van de Europese richtlijnen in het Verenigd Koninkrijk onverkort behouden (tenminste op de korte termijn). Komt er een harde brexit, dan zal de GPA van toepassing worden bij het daadwerkelijk uittreden. Als gevolg daarvan zal een gelijkaardig rechtskader aan de Europese richtlijnen de toegang tot een groot deel van de Britse markt garanderen voor kandidaat-opdrachtnemers gevestigd in een EU-land en vice versa.

Auteur: Ruben Dewulf

Bronnen

L. BOOTH, Brexit: Public procurement (briefing paper)”, House of Commons Library, 5 september 2018 (https://researchbriefings.parliament.uk/ResearchBriefing/Summary/CBP-8930).

L. LEMMENS, “EU akkoord met toetreding van Verenigd Koninkrijk tot herziene Overeenkomst inzake Overheidsopdrachten”, Mercatus, 6 maart 2019.

S. ARROWSMITH, “Consequences of Brexit in the area of public procurement”, 2017 (http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2017/602028/IPOL_STU(2017)602028_EN.pdf).

T. MORTIER, “De impact van de Brexit op de toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten”, MCP-OOO 2019, nr. 1, 27-32.

X, “Public-sector procurement after a no-deal Brexit”, notificaties van het Cabinet Office van de Britse regering, 14 januari 2019 (https://www.gov.uk/guidance/public-sector-procurement-after-a-no-deal-brexit).

Zin in meer?

Wil je stap voor stap wegwijs raken in de complexe regelgeving van overheidsopdrachten? Volg dan zeker de opleiding ‘Overheidsopdrachten‘.

Welke technische stappen moet je zetten bij het opstellen van een marktconforme aanbesteding, de opmaak van een bestek en de keuze van de beste leverancier voor je opdracht? Dat kom je te weten in de zesdaagse opleiding ‘Overheidsopdrachten van A tot Z‘.

Auteur

Lees ook

Nieuws per domein

Meest gelezen

Let's connect