Psychosociale risico’s vormen een belangrijke bedreiging voor de gezondheid en veiligheid van werknemers enerzijds en zijn een struikelblok voor het goed functioneren van ondernemingen anderzijds. Het is aan de werkgever om een welzijnsbeleid te voeren in zijn onderneming om psychosociale risico’s zoveel mogelijk te voorkomen. De tool “Knipperlichten psychosociale risico’s op het werk” kan hierbij als eerste stap dienen.
Wat zijn psychosociale risico’s?
“Psychosociaal” betekent situaties waar zowel psychische als sociale aspecten aan bod komen. Psychosociale risico’s of PSR verwijzen meer specifiek naar professionele risico’s die medewerkers lopen op de werkvloer en kunnen leiden tot psychische en/of fysieke schade. Hieronder vallen zaken als:
- Pesten op het werk
- Stress
- Burn-out
- Conflicten
- Grensoverschrijdend gedrag
Knipperlichten psychosociale risico’s op het werk
De FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg publiceerde in 2015 een instrument voor bedrijven en instellingen uit elke sector om het psychosociaal welzijn op het werk in kaart te brengen. Dit gebeurde in het kader van nieuwe initiatieven met betrekking tot burn-out. In 2020 kreeg de tool nog een update van de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk IDEWE en CESI.
Deze tool, de zogenaamde ‘Knipperlichten Psychosociale Risico’s’, bestaat uit een gids, 2 modules, een infofiche over de 2 modules, een geïntegreerde module en enkele Excel tools om het encoderen van de indicatoren gemakkelijker te maken. In essentie gaat het om een vragenlijst die ingevuld moet worden door een kleine groep medewerkers die representatief is voor alle geledingen van het bedrijf. Op basis van de antwoorden, kan de werkgever een eerste aanduiding krijgen van de aanwezigheid van psychosociale risico’s in de onderneming.
De 2 modules van de tool werken als volgt:
Module 1: eerste snelle beoordeling
De eerste module geeft je een eerste snelle beoordeling gebaseerd op objectieve gegevens en cijfers. Je wordt bevraagd op 12 mogelijke psychosociale risico’s. Op basis van de antwoorden, wordt het niveau van psychosociaal welzijn op je werkvloer bepaald. Krijg je groen licht, dan heb je weinig problemen te verwachten. Oranje licht geeft aan dat een paar risico’s je aandacht vragen. En rood licht wijst uiteraard op alarm: hoog tijd voor actie.
Module 2: ruwe gegevens dieper analyseren
In functie van de verkregen resultaten kan je overgaan naar module 2. Hierin wordt de analyse dieper uitgevoerd, genuanceerd en geïnterpreteerd. Module 2 leidt in feite tot een nauwkeurigere prediagnose.
Is het resultaat ongunstig, dan is een nog meer doorgedreven risicoanalyse aangewezen. Zo krijg je als werkgever zicht op de aard van de aanwezige psychosociale risico’s en de belangrijkste oorzaken. Op basis daarvan kan je bepalen welke preventieve maatregelen er nodig zijn.
Opgelet, de risicoanalyse is een wettelijk opgelegde verplichting voor alle ondernemingen in België. De Knipperlichtenbevraging vervangt de risicoanalyse dus niet!
Preventie van psychosociale problemen als volgende stap
Na het organiseren van de risico-analyse, is het aan de werkgever om vervolgens een preventiebeleid te voeren. Hiervoor stelt hij eerst een actieplan met concrete maatregelen op om de psychosociale risico’s te voorkomen of op z’n minst te beperken. Het actieplan moet een scenario vormen voor het hele bedrijf waarin staat wie wat doet en tegen wanneer. Daarna moet het actieplan uitgevoerd en geëvalueerd worden. Werkgevers kunnen daarvoor rekenen op de hulp van een preventieadviseur psychosociale aspecten.
Bronnen: www.werk.belgie.be, www.sdworx.be, ikvoelmegoedophetwerk.be, werk.belgie.be
Meer weten?
NCOI Learning heeft een aantal verschillende opleidingen waarin de aanpak van psychosociale risico’s aan bod komen:
Misschien vind je deze artikels ook wel interessant:
- Geen maatregelen tegen overdreven werkdruk? Eerste veroordeling door rechtbank
- Hoe ver reikt de ontslagbescherming na grensoverschrijdend gedrag?
- De rol van vertrouwenspersoon in een organisatie: hoe ontwapenend een gewapend vertrouwenspersoon kan zijn
Voor informatie, tools en software over veiligheid en milieu, bezoek HSE World, de portaalsite van Wolters Kluwer voor veiligheid en milieu.
