De nieuwe arbeidsdeal gewikt en gewogen

Tijdens de nacht van 14 op 15 februari bereikte de Vivaldi-regering een akkoord over maatregelen waarmee ons land tegen 2030 een werkzaamheidsgraad van 80% zou moeten halen. Het was geen evidente beslissing, maar uiteindelijk is het de federale regering dan toch gelukt om een nieuwe arbeidsdeal de wereld in te sturen. Of hij voldoende potentieel heeft om de komende jaren 585.000 extra mensen aan het werk te krijgen? We nemen enkele opvallende kenmerken even onder de loep.

Tijd voor meer flexibiliteit

Voor werknemers die dat willen, wordt het voortaan mogelijk om meer uren per dag te werken. In ruil voor die extra gepresteerde uren, kunnen ze een extra vrije dag in de week nemen. Wenst de werknemer de ene week meer dagen te werken dan de andere week, dan kan dat. Zo’n wisselend werkregime kan voor mensen in co-ouderschap ongetwijfeld een oplossing bieden.

Recht op je eigen tijd

In online tijden wordt het recht om even offline te zijn steeds belangrijker. In de arbeidsdeal wordt er dan ook werk gemaakt van het recht op deconnectie. Men gaat uit van het algemeen principe dat een werknemer het recht heeft op zijn/haar eigen tijd buiten de werkuren. Concreet betekent dit dat je niet verplicht bent te reageren op vragen die je werkgever ’s avonds, in het weekend of tijdens je vakantieperiode stelt. In de praktijk zullen werkgever en werknemer tijdens een overleg duidelijke afspraken maken over het gebruik van digitale communicatiemiddelen en over de verwachtingen rond de bereikbaarheid van de werknemers.

Geef uurroosters op tijd

Voor mensen die met variabele uurroosters werken, kan een gezonde work-lifebalance een grotere uitdaging zijn dan voor anderen. Vandaar dat er voortaan voor de werkgever een verplichting geldt om minstens vijf dagen op voorhand de uurroosters bekend te maken. Zo wil men voorkomen dat mensen voortdurend overvallen worden door plotse veranderingen in hun tijdsindeling. Maar men houdt een achterpoortje open: de verplichting van vijf dagen kan via een CAO verminderd worden naar één dag.

Recht op opleiding

Willen we meer dan een half miljoen extra mensen activeren, dan zullen we in ons land een opleidingscultuur moeten ontwikkelen. Opleiden kan niet langer enkel een zaak van het klassieke onderwijssysteem zijn. Ook werkgevers moeten zich meer engageren. Het akkoord voorziet vanaf volgend jaar drie opleidingsdagen per werknemer. Vanaf 2024 worden dat vijf dagen. Enkel een aantal vaste opleidingsdagen voorzien is niet de oplossing. Een goed opleidingsbeleid vraagt om maatwerk, zowel op bedrijfsniveau als persoonlijk niveau.

Meer spelregels voor de platformeconomie

De voorbije jaren kende de platformeconomie een sterke groei. Denk maar aan de huis-aan-huis levering door Deliveroo-koeriers. De sociale bescherming van de werknemers binnen die sector is echter een jungle. Met de arbeidsdeal wil de regering in de arbeidswetgeving een aantal heldere criteria uitwerken die bepalen of iemand binnen een werknemers- of zelfstandigenstatuut werkt. Op basis daarvan kan er dan de gepaste sociale bescherming in het leven geroepen worden. Hoe dit concreet uitgewerkt gaat worden, blijft voorlopig nog een open vraag.

Knelpuntberoepen

Dit blijft een onderwerp waar het schoentje knelt. Hoe kan de arbeidsdeal voor de vele vacatures in knelpuntsectoren perspectief bieden? Een kristalhelder actieplan is er nog niet. Men onderzoekt momenteel welke verdere maatregelen de deelstaten een grotere autonomie kunnen geven. Zo wil de regering inzetten op het monitoren van meer diversiteit op de werkvloer en het activeren van mensen die op de arbeidsmarkt beschikbaar zijn.

Voor- en nadelen

De arbeidsdeal van de regering-De Croo is een deal in meer vrijheid. Werknemers en werkgevers hebben meer ruimte om afspraken te maken hoe ze de werkweek invullen. Dat dit in een aantal gevallen de combinatie van een job met een leven daarnaast makkelijker zal maken, is een feit. Of het echter de andere hete hangijzers binnen de arbeidsmarkt zal aanpakken, is nog maar zeer de vraag. Onderwerpen zoals het eindeloopbaandebat, fiscaliteit op arbeid en uitkeringsrecht blijven voorlopig in de schuif zitten. In de praktijk zijn er best nog veel vragen over hoe de arbeidsdeal er op de werkvloer zal uitzien.

Bronnen: dewereldmorgen.be, hetacv.be, legalnews.be, hrsquare.be, voka.be