Faillissementsrecht 2025: nieuwe trends en rechtspraak

Welke evoluties in het faillissementsrecht zijn volgens u het meest bepalend geweest sinds 2024 –2025?

Voor Mr. Mertens is het duidelijk:

“De invoering van de besloten voorbereiding van het faillissement, het zogenaamde “stil faillissement” bij wet van 7 juni 2023. Hierbij wordt het mogelijk om zonder publiciteit het geheel of een deel van de onderneming over te dragen waarbij de continuïteit van de onderneming zelf wordt verlaten. De rechtspraak van het Hof van Justitie verfijnde nogmaals de vereisten waaraan moet worden voldaan. Met dergelijk stil faillissement of pre-pack moet immers omzichtig omgegaan gelet op de belangen van de diverse actoren die hierbij betrokken zijn waaronder de rechten van de werknemers.”

Mr. Vermeersch verwijst naar de werking van het beroepsverbod voorzien in art XX 229 WER dat zichtbaar wordt in de praktijk.

Mr. Anthonissen:

“Naast deze nieuwe instrumenten blijft het ondernemingsbegrip nog steeds actueel. Ook na het cassatiearrest van 18 maart 2022. Zo hebben het Hof van Beroep te Brussel en de Ondernemingsrechtbank van Gent recent nog geoordeeld over de automatische faillietverklaring van de onbeperkt aansprakelijke vennoten. Dit toont aan dat nog steeds scherp wordt afgebakend wat precies onder een “onderneming” valt.”

Welke actuele uitdagingen ziet u vandaag in de toepassing van het faillissementsrecht?

Misbruik & bedrog. Volgens Mr. Mertens blijft het bestrijden van misbruik en bedrog voor het bekomen van een faillietverklaring een uitdaging. Het aantal faillissementen blijft stijgen onder meer door de invoering van het begrip van onderneming zoals ingevoerd bij de wet van 11 augustus 2017. Vroeger probeerde men faillissementen absoluut te vermijden. Nu is dit een methode om vlug van zijn schulden af te zijn. Hiermee gaat een stijging van lege boedels gepaard wat de Belgische Staat veel geld kost maar ook voor de curatoren die het werk moeten doen een uitdaging is. Het Grondwettelijk Hof blijft erover waken.

Mr. Vermeersch benadrukt op haar beurt dat een grondige evaluatie van de invoering van het stil faillissement zich opdringt, nu de eerste praktijkervaringen duidelijk maken waar de toepassing in de praktijk nog knelt.

Mr. Anthonissen ziet dan weer een toenemende impact van de privacywetgeving, waarmee curatoren dienen rekening te houden. Curatoren moeten immers vanuit hun rol als  verwerkingsverantwoordelijke, waken over de beveiliging en de correcte verwerking van persoonsgegevens. In de praktijk blijkt dit niet evident, zeker bij ondernemingen die beschikken over gevoelige gegevens. Bovendien toont recente rechtspraak aan dat toezichthouders ook effectief boetes kunnen opleggen aan curatoren bij nalatigheden, wat het belang van gegevensbescherming bij faillissementen nogmaals benadrukt.

Wordt er voldoende aandacht besteed aan grensoverschrijdende insolventie en hoe kunnen ondernemingen zich hierop voorbereiden?

Mr. Vermeersch bevestigt dat dit een aandachtspunt blijft voor alle actoren.

Mr. Mertens licht dit nader toe:

“De invoering van boek XX in 2018 verwezenlijkt al heel wat doelstellingen van de Richtlijn (EU) 2019/1023. De wet van 7 juni 2023 zet deze evolutie verder. Binnenkort komt er een Europese harmonisatierichtlijn aan om de diversiteit van de diverse insolventieregimes binnen de Europese lidstaten op elkaar af te stemmen. Rechtspraak van het Europees Hof van Justitie is hierbij een handige leidraad met praktijkgevallen als voorbeeld.”

En Mr. Anthonissen vult aan:

“De Europese harmonisatierichtlijn zal de aandacht voor grensoverschrijdende insolventie ook verder doen toenemen en maakt het nog interessanter om te kijken naar de rechtspraak van het Europees Hof, maar ook naar die nationale hoven en rechtbanken en de manier waarop andere lidstaten bepaalde regels in de praktijk toepassen, zeker nu ondernemingen en curatoren met één been in het Belgische en met het andere in het Europese recht staan.”

Welke recente arresten of vonnissen zijn volgens u richtinggevend voor de toekomst van het insolventierecht?

Voor Mr. Mertens zijn dit alvast de uitspraken die in het oog springen:

Het Wibra-arrest van 3 april 2025, maar ook het arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen d.d. 27 februari 2025 inzake derdenverzet van aandeelhouders tegen een overdracht van een onderneming.

Of de bevestiging bij het Hof van Cassatie d.d. 20 juni 2025 inzake de verjaringstermijn bij bestuurdersaansprakelijkheden.

Of het Grondwettelijk Hof 15 mei 2025 inzake het eigendomsvoorbehoud.

Er zijn er ook enkele die heel wat stof deden opwaaien en toelichting vragen zoals van het Hof van Cassatie d.d. 28 april 2025 inzake de hernieuwing van een hypothecaire inschrijving. Om maar enkele te noemen.

Volgens Mr. Vermeersch verdient het recente arrest van het Grondwettelijk Hof van 23 oktober 2025 bijzondere aandacht.

Mr. Anthonissen verwijst naar het arrest van het Hof van Beroep te Gent van 19 maart 2025. Dit arrest benadrukt opnieuw het belang van een lasthebber ad hoc in strafzaken bij faillissement. Het bevestigt dat een gefailleerde verdachte recht heeft op een persoonlijke verdediging die niet door de curator kan worden uitgevoerd.

Wat kunnen deelnemers verwachten van de studienamiddag Faillissementsrecht bij NCOI?

Mr. Mertens:

“Het is dé jaarlijkse update van faillissementsrecht. De deelnemers missen op deze wijze niet wat er binnen het faillissementsrecht het voorbije gerechtelijk jaar leeft.”

Mr. Vermeersch:

“Zoals steeds een wandeling door het faillissementslandschap aan de hand van de analyse en bespreking van interessante uitspraken van Hoven en Rechtbanken voorzien van een ruime documentatiebundel.”

Slot

De opleiding Faillissementsrecht biedt een diepgaande blik op actuele rechtspraak, nieuwe tendensen en praktische inzichten voor curatoren, advocaten en andere professionals in het insolventierecht. Dankzij de expertise van ervaren sprekers zoals Mr. Mertens en Mr. Vermeersch krijgen deelnemers concrete handvaten aangereikt om met vertrouwen en kennis van zaken te navigeren in dit complexe rechtsgebied.

👉 Meer info en inschrijven via de opleidingspagina: Faillissementsrecht

Over de sprekers

Mr. Ilse Mertens

• Licentiaat in de Rechten (UGent, 1986)
• Zaakvoerder EVC Advocaten, advocaat aan de Balie van Antwerpen sinds 1988
• Gespecialiseerd in handels- en vennootschapsrecht, insolventierecht, beslagrecht
• Curator sinds 1991, voorlopig bewindvoerder, vereffenaar, herstructureringsdeskundige en insolventiefunctionaris bij de Ondernemingsrechtbank Antwerpen
• Mede-auteur van diverse publicaties over insolventierecht
• Sinds 2003 vaste spreker in het seminarie Faillissementsrecht en bijzondere insolventiewetgeving

Mr. Nathalie Vermeersch

• Vennoot bij Vermeersch De Paep Advocaten
• Gespecialiseerd in handels- en vennootschapsrecht, insolventierecht
• Curator, voorlopig bewindvoerder, gerechtelijk vereffenaar en sekwester bij de Ondernemingsrechtbank
• Lid van de lijst van mede-insolventiefunctionarissen (Orde van Vlaamse Balies)
• Lid algemene vergadering OVB
• Vice Stafhouder Balie Antwerpen  2025 -2026

Mr. Nicolas Anthonissen

• Master in de Rechten (UAntwerpen 2023)
• Advocaat bij EVC Advocaten